Gian nan chống cát tặc

Sông Cái bao đời nay êm đềm chảy qua những  vùng đất Khánh Hòa để tạo nên khu cư dân trù phú 2 bên bờ. Trong quá trình lịch sử, dù có khi lở khi bồi nhưng con sông mãi giữ hình hài của thuở nguyên sơ. Song có lẽ, chưa bao giờ dòng sông này lại bị rút ruột nhiều như bây giờ…

Tự ý mở đường khai thác cát

 

Bị cơ quan chức năng trấn áp quyết liệt trong thời gian gần đây, tình trạng khai thác cát đã dịu lắng ở khu vực hạ lưu sông Cái. Tuy nhiên, dẹp chỗ này thì cát tặc lại tìm chỗ khác để… hoạt động, thậm chí còn dữ dội hơn. Giờ đây, tình trạng hút cát trái phép ở các khu vực như: Diên Lâm, Diên Thọ, Diên Đồng đã quá quen với người dân địa phương. Cứ khi nào Đội kiểm tra liên ngành của huyện Diên Khánh kiểm tra thì còn đỡ, nhưng hễ họ rút đi thì tình trạng trên lại tái diễn, thậm chí với mức độ kinh khủng hơn.

 

Ngày 22-6, chúng tôi cùng đoàn công tác của UBND xã Diên Lâm có mặt tại khu vực thượng nguồn sông Cái (đoạn chảy qua 2 xã Diên Lâm và Diên Phước). Khu vực này gọi là bãi Lò Gạch cũ, điểm nóng về khai thác, tập kết khoáng sản, vận chuyển đi tiêu thụ trái phép thời gian qua. Để thuận tiện cho việc vận chuyển cát lậu, các đối tượng mở con đường đất rộng khoảng 4m từ Tỉnh lộ 8 vào sông Cái, dựng chòi để ăn ngủ và canh giữ. Ông N.T.V (người dân địa phương) cho biết, xung quanh bãi Lò Gạch cũ là khu vực sản xuất nông nghiệp của người dân địa phương, ít có nhà dân xung quanh. Lợi dụng địa hình vắng vẻ, từ đầu năm đến nay, các đối tượng khai thác cát lậu đã đưa máy móc vào san đường để vận chuyển cát từ dưới sông Cái lên. Rầm rộ nhất là 3 tháng trở lại đây, việc khai thác cát diễn ra cả ngày lẫn đêm. Khi vận chuyển không hết, các đối tượng tập kết thành các bãi ở khu đất trống. Xe chở cát hoạt động với tần suất cao khiến đường dân sinh xung quanh cũng bị hư hỏng, xuống cấp.

Bà Phan Thị Thùy Dương - Chủ tịch UBND xã Diên Lâm cho biết, từ đầu năm đến nay, xã đã mời các chủ phương tiện xe tự chế, xe máy cày, rơ mooc lên làm việc, cam kết không khai thác cát trái phép. Ngoài ra, lực lượng chức năng của xã bắt giữ 3 bè phao hút cát neo đậu trên sông suối, xử phạt vi phạm hành chính theo thẩm quyền 3 trường hợp vận chuyển cát, đất san lấp không rõ nguồn gốc với số tiền hơn 1,5 triệu đồng; phá dỡ 3 lều tạm bợ tại các bãi tập kết cát trái phép; xử lý 4 bãi tập kết cát trái phép gồm: Đông Đô, Tám Trung, Lò Gạch cũ và bãi của ông Võ Văn Tranh ở gần khu vực sông Cái. Địa phương cũng đã nhiều lần phá dỡ, đào hố, dùng đá tảng lấp đường các đối tượng tự mở. Tuy nhiên, lợi dụng đêm khuya, các đối tượng vẫn huy động người và phương tiện đến để kéo đá tảng đi nơi khác, dùng đất san lại đường để tiếp tục vận chuyển. Lực lượng của xã rất mỏng, kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ, trong khi các đối tượng khai thác cát rất manh động, nên dù địa phương đã rất nỗ lực nhưng việc ngăn chặn, xử lý tình trạng khai thác cát trên sông Cái còn gặp nhiều khó khăn.

 

Khó khăn trong tuần tra, xử lý

Trung tá Nguyễn Vân Trường - Đội trưởng Đội cảnh sát điều tra tội phạm về hình sự, kinh tế, ma túy, Công an huyện Diên Khánh cho biết, để tăng cường xử lý tình trạng khai thác cát trái phép, từ đầu năm đến nay, được sự chỉ đạo quyết liệt của Chủ tịch UBND huyện, Công an huyện đã phối hợp với các cơ quan, ban, ngành, UBND các xã, thị trấn triển khai đồng bộ các biện pháp, lực lượng, phương tiện đấu tranh, xử lý hoạt động khai thác khoáng sản trái phép. Tuy nhiên, nhu cầu sử dụng cát trên địa bàn tỉnh rất lớn, nguồn cung cấp chưa đáp ứng được, do vậy, vẫn còn xảy ra tình trạng khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép ở một số nơi dọc sông Cái.

 

Các đối tượng và ghe vi phạm chủ yếu đều ở TP. Nha Trang, ban ngày ghe không khai thác, chỉ đậu sát bờ sông thuộc địa bàn xã Vĩnh Trung, Vĩnh Phương (TP. Nha Trang). Đối tượng vi phạm hoạt động công khai, có người cảnh giới, khi có lực lượng chức năng đến kiểm tra thì các ghe vi phạm chạy ra giữa dòng để đánh chìm gây khó khăn cho công tác xử lý. Việc triển khai lực lượng kiểm tra, xử lý vào ban đêm cũng gặp khó, vì lòng sông rộng, nước chảy xiết, nguy hiểm cho lực lượng làm nhiệm vụ và các đối tượng vi phạm. Vì vậy, giải pháp tối ưu là chọn thời điểm thích hợp để tiến hành kiểm tra, xử lý các ghe vi phạm đang neo đậu gần bờ sông và không có người canh giữ. Cùng với đó, hiện nay, cả huyện Diên Khánh chỉ có 1 ca nô để tuần tra, truy bắt cát tặc, trong khi trên sông Cái có nhiều ghềnh đá, khi mực nước xuống thấp, ca nô không thể di chuyển được; chế tài xử lý đối với người và phương tiện khai thác, vận chuyển cát trái phép chưa đủ sức răn đe.

Tăng cường truy quét, xử lý triệt để

Theo Phòng Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) huyện Diên Khánh, để xử lý tình trạng khai thác cát trái phép cần giải quyết triệt để các điểm kinh doanh, bãi tập kết cát trái phép. Do đó, Phòng TN-MT đã đề nghị huyện chỉ đạo các xã rà soát các bãi tập kết cát trái phép trên địa bàn quản lý, lập kế hoạch tháo dỡ các đường, bến bãi vận chuyển, khai thác cát trái phép do các đối tượng khai thác, mua bán tạo ra; ngăn ngừa, không cho phép hình thành các mặt bằng, bến bãi tập kết cát mới. UBND xã tăng cường công tác kiểm tra, nếu phát hiện có việc phá hoại, phục hồi bãi tập kết hoặc hình thành các điểm tập kết mới thì khẩn trương xử lý theo quy định.

Theo ông Nguyễn Văn Gẩm - Chủ tịch UBND huyện Diên Khánh, huyện đã giao Phòng TN-MT, Công an huyện chủ trì, phối hợp với UBND các xã: Diên Thọ, Diên Đồng, Diên Phước, Diên Lâm rà soát, tổng hợp báo cáo kết quả thực hiện Chỉ thị 10  của Tỉnh ủy về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với các hoạt động quản lý, khai thác, vận chuyển và kinh doanh khoáng sản cát, sỏi và đất đá làm vật liệu xây dựng thông thường trên địa bàn tỉnh. Trong quá trình thực hiện chức năng, nhiệm vụ, Phòng TN-MT, Công an huyện và các xã có liên quan có sự phối hợp chặt chẽ để kịp thời xử lý các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật. Huyện giao Công an huyện nghiên cứu, đề xuất UBND huyện xử lý các phương tiện khai thác cát trên sông.

 

Theo lãnh đạo Công an huyện Diên Khánh, 6 tháng đầu năm 2022, đơn vị đã phối hợp với các lực lượng chức năng của UBND huyện trực tiếp xử lý 36 đối tượng vi phạm hoạt động khai thác, vận chuyển khoáng sản (cát) trái phép, tạm giữ 8 máy múc, 8 ghe, 4 bè, 1 máy bơm hút cát; ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 36 đối tượng với số tiền 150 triệu đồng, tịch thu 6 ghe, 4 bè, 2 máy múc. Đồng thời, phối hợp với UBND các xã, thị trấn phát hiện 26 trường hợp vi phạm trong khai thác, vận chuyển khoáng sản trái phép. UBND các xã, thị trấn lập biên bản tạm giữ 5 máy múc, 5 bè, 1 xe công nông; ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 6 trường hợp với số tiền 2,4 triệu đồng.

THÁI THỊNH