Phiên tòa xét xử vụ án yêu cầu thay đổi người nuôi con kết thúc, cô con gái lớn sung sướng sà vào lòng mẹ, ánh mắt lấp lánh niềm vui. Cả người mẹ, luật sư bảo vệ quyền lợi và hội đồng xét xử cũng vô cùng phấn khởi. Luật sư chia sẻ, khi nộp đơn khởi kiện, thâm tâm ông cũng không dám tin tòa sẽ chấp nhận yêu cầu, nhưng ông vẫn nỗ lực tìm mọi chứng cứ chứng minh cháu ở với mẹ sẽ tốt hơn ở với cha; đặc biệt, hai chị em cháu không thể sống xa nhau. Và kết quả xét xử thật nhân văn cho con trẻ.

Phiên tòa xét xử bị cáo N.C.M (sinh năm 1976, trú Cam Ranh) dùng sổ đỏ giả lừa lấy tiền của người khác vừa kết thúc, bị cáo ôm mẹ khóc nức nở. Nhìn cảnh đó, những người tham dự, luật sư, hội thẩm đều thở dài.

Ban đầu, 4 thanh, thiếu niên trong vụ án giết người ở Cam Lâm ra hầu tòa có tâm thế khá thoải mái. Có lẽ do họ còn rất trẻ. Tới khi ra tòa, người nhiều tuổi nhất, bị cáo V.D.T mới 20 tuổi; bị cáo N.Q.Th ít nhất mới 16 tuổi, đang đi học. Ngay cả cha mẹ họ cũng tỏ ra khá bình thản. Vài người còn cười nói bàn tán, khiến hội đồng xét xử phải nhắc nhở. Nhưng sau khi tòa tuyên án, tất cả đã thay đổi hoàn toàn.

Không còn nóng nảy như lúc xảy ra vụ án, lúc đứng trước tòa, bị cáo C.H (sinh năm 1989, trú xã Sơn Hiệp, huyện Khánh Sơn) khá dè dặt, chừng mực. Dẫu vậy, điều đáng tiếc đã xảy ra, bị cáo đã giết chết chính chú mình.

Phiên tòa phúc thẩm kết thúc với phán quyết y án. Bị cáo N.C.T (sinh năm 1996, trú tỉnh Gia Lai) và bị cáo T.M.Đ (sinh năm 2002, trú tỉnh Bình Định) buồn bã rời tòa với mức án lần lượt 3 năm 6 tháng tù, 2 năm 3 tháng tù cùng về tội cưỡng đoạt tài sản. 

1. Trước giờ mở phiên tòa phúc thẩm, bị cáo T.M.P (sinh năm 1992, trú xã Ninh Phú, thị xã Ninh Hòa) "ngây ngô" hỏi một người dự: Xử xong có đi trốn được không? Câu hỏi khiến người ta kinh ngạc, bởi bị cáo P. kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Người này hỏi lại: Không sợ bị công an truy nã? Nhưng bị cáo P. tỏ ra rất tự tin: Lên ở với đồng bào dân tộc thiểu số, tìm sao ra!

Ra tòa, cả 2 bị cáo P.T.T (sinh năm 1980, trú Vạn Giã, huyện Vạn Ninh) và N.A (sinh năm 1958, trú Vạn Thắng, Vạn Ninh) đều tỏ rõ âu lo khi sự việc ban đầu ngày càng tiến triển khó kiểm soát, dẫn tới hậu quả vướng vòng lao lý.

3 bị cáo đứng trước tòa với cùng tội danh mua bán trái phép chất ma túy có thể xem là người một nhà,  bởi ngoài N.H.B (sinh năm  1993) và N.T.T (sinh năm 1970, mẹ của B.), T.T.D.T. ((sinh năm 1992, cùng trú xã Vạn Phú, huyện Vạn Ninh) là người chung sống như vợ chồng với B. 

Với dáng người nhỏ thó, ốm nhom, nói năng ngập ngừng trước tòa, bị cáo C.V.B (dân tộc Raglai, sinh năm 1998, trú xã Khánh Nam, huyện Khánh Vĩnh) cho người dự cảm giác rõ rệt là một người lao động ít hiểu biết. Dù vậy, bị cáo vẫn nhận thức được việc trộm bò của mình là sai trái. Và bị cáo đã nhận thức được điều đó ngay trong lúc dẫn người mua bò về nhà để nhận tiền.

Đến phiên tòa phúc thẩm với kháng cáo xin giảm nhẹ, bị cáo V.H.Đ (sinh năm 1990, trú huyện Cam Lâm) khiến nhiều người phải ngạc nhiên, bởi bị cáo tỏ ra thành khẩn, hối hận, khác hẳn lúc còn ở phiên sơ thẩm.

Hội đồng xét xử vừa tuyên chấp nhận kháng cáo, chuyển từ hình phạt tù giam sang 6 tháng tù treo và bế mạc phiên tòa, hai cô gái, một bị cáo và một bị hại cuống quýt ôm chầm lấy nhau khóc vì vui mừng. Vị luật sư cho biết, cấp phúc thẩm tuyên vừa có lý, vừa có tình. Hình phạt tù treo cũng đủ để răn đe bị cáo, lại tạo cơ hội cho bị cáo lao động chăm lo cho gia đình. Một người dự bàn thêm, bị cáo phạm tội nhất thời, do hoàn cảnh hối thúc, mức độ không thể nghiêm trọng bằng mấy kẻ lêu lổng, phạm tội nhiều lần không chừa...

Bị cáo N.T.B (sinh năm 1990, trú phường Vĩnh Phước, thành phố Nha Trang) có vẻ ngoài khá gọn gàng, xinh xắn, rất khó đoán đây là bà mẹ 2 con. Bề ngoài là vậy nhưng với hành vi phạm tội đã thực hiện, B. được xem là người mẹ vô tâm trong việc giáo dục con.

Đó là một phiên tòa vắng vẻ, bởi ngoài luật sư và bị cáo L.T.T.A (sinh năm 1989, trú tỉnh Kiên Giang), không có người thân nào dự phiên tòa.

Phiên xử vụ án cướp giật tài sản diễn ra trong một phòng xử nhỏ nhưng người dự vẫn có cảm giác trống trải, bởi ngoài bà ngoại của bị cáo, chẳng có thêm người thân nào khác.

Người dự phiên tòa xét xử bị cáo N.T.H (sinh năm 1970, trú thị xã Ninh Hòa) đều chung cảm giác xót xa khi nhìn khuôn mặt bị biến dạng của bị hại, cũng là vợ BC. Những lời trình bày xen lẫn tiếng nức nở của chị càng khiến người dự đau lòng.

Phiên tòa xét xử bị cáo N.X.T (sinh năm 1992, trú Tân Kỳ, tỉnh Nghệ An) có nhiều bạn bè tới. Họ và T. đều là những người tham gia vào vụ án đánh người, gây thương tích 9% cho bị hại. Nhưng phải đứng trước bục khai báo với tư cách bị cáo chỉ có mình T. Nhóm đánh bị hại đã may mắn thoát tội theo quy định pháp luật, bởi người bị hại rút yêu cầu khởi tố trong giai đoạn điều tra.

Đó là phiên xử phúc thẩm ảm đạm tuy có khá đông người thân của bị cáo. Tất cả đến phiên tòa không phải với tư cách người dự mà đều tham gia phiên tòa với tư cách bị hại, và đều đồng loạt xin giảm án cho bị cáo.

Phiên tòa xét xử bị cáo Đ.T.M.L (sinh năm 1983, trú huyện Vạn Ninh) tuy chỉ có mẹ đẻ và đứa con nhỏ nhất của bị cáo tới tòa nhưng vẫn ồn ào bởi tiếng khóc ngằn ngặt của đứa con nhỏ bị buộc rời mẹ, ở ngoài phòng xử. Bị cáo L. 

Trong 3 bị cáo có kháng cáo, N.T.N, thường gọi B.L (sinh năm 1982, trú Nha Trang) không chỉ già dặn hơn về tuổi tác, mà còn có vẻ ngoài bụi bặm, hung hăng hơn N.T.N và N.D.S (cùng sinh năm 2001, cùng trú Ninh Hòa). B.L cũng là chủ mưu trong vụ án cố ý gây thương tích. 

Bị cáo L.V.H (sinh năm 1994, trú xã Suối Cát, huyện Cam Lâm) luôn cúi mặt, trả lời lí nhí suốt phiên tòa nhưng vẻ hối hận đó của bị cáo vẫn chẳng tạo được chút thiện cảm với ai. Bởi hành vi của H. đã khiến bà con lối xóm của cả bị cáo và bị hại đều phẫn nộ.

Gương mặt sáng sủa, đó là ấn tượng đầu tiên của người dự khi thấy N.V.N.B (trú huyện Cam Lâm). Thoạt nhìn B., thật khó hình dung thanh niên tròn 20 tuổi đó có thể cầm dao giết người, càng không thể tin B. lại giết chính mẹ đẻ và em trai của y. Phiên tòa diễn ra, chuyện buồn lần nữa được nhắc lại qua lời khai tỉnh queo của B. Điều đó càng khiến những người thân của bị cáo đau đớn, có người khóc nức.

Cho đến khi ra tòa, bị cáo L.N.S (sinh năm 1998, trú thành phố Nha Trang) vẫn còn ấm ức. Theo S., việc bị cáo bực tức nhóm đua xe mà lại đi giết người ngồi nhậu bởi có nguyên nhân, chứ không phải côn đồ, "giận cá, chém thớt" như nhiều người nghĩ.

Phiên sơ thẩm đầu tiên, vừa nghe đại diện viện kiểm sát đề nghị mức án tử hình, bị cáo T.M.H (sinh năm 1991, trú xã Cam Thành Bắc, huyện Cam Lâm) run lẩy bẩy, còn bị cáo H.T.C.T (sinh năm 1984, trú Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng) khuỵu xuống. 

Nói lời sau cùng trước khi tòa nghị án, cả hai bị cáo T.C.T (sinh năm 1980) và V.T.T (sinh năm 1968, cùng trú huyện Khánh Sơn) đều nói đã biết sai và xin lỗi bà con và cơ quan. Nhưng ân hận thì đã muộn.

Chị B. tới phiên tòa phúc thẩm với không ít lo lắng, bởi trước đó, chị đã xin trợ giúp pháp lý nhiều nơi nhưng ai cũng bàn lùi. Có người còn nói, nhiều khả năng chị sẽ bị bác kháng cáo, bởi căn nhà tranh chấp được mua bằng tiền của ba mẹ anh C., chồng cũ của chị; giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà, quyền sử dụng đất cũng chỉ ghi tên anh C. Nhưng niềm tin nội tâm vẫn thôi thúc chị kháng cáo và mời luật sư bảo vệ quyền lợi cho mình. 

Xin giảm nhẹ hình phạt nhưng phần lớn thời gian xét xử phúc thẩm, bị cáo N.T.N.T (sinh năm 1988, trú thị xã Ninh Hòa) chỉ khóc, hoặc vấp váp nói trong tiếng khóc nức nở.

Trả lời các câu hỏi của hội đồng xét xử, bị cáo N.V.M (sinh năm 1988, trú Kỳ Anh, tỉnh Hà Tĩnh) cứ lơ ngơ như người còn mơ ngủ. Tất cả cũng bởi đầu óc bị cáo đã bị lệ thuộc vào ma túy. Chính M. cũng thừa nhận, việc bị cáo trộm chiếc xe máy trên núi cũng do bị ma túy "xúi".

Bị cáo P.D.T.Đ (sinh năm 1995, trú thành phố Nha Trang) lái taxi cũng tương đối lâu; bằng lái còn hạn. Vì vậy, không ai hồ nghi khả năng thông thuộc đường xá, cũng như tay nghề của Đ. Nhưng Đ. vẫn phải hầu tòa vì gây tai nạn, làm một em trai 12 tuổi đi xe đạp ngược chiều tử vong. Đáng nói, tai nạn xảy ra chỉ trong tích tắc, khi Đ. chợt thiếp đi lúc vẫn lái xe.

Phiên tòa xét xử vụ án hủy hoại tài sản khai mạc không mấy ồn ào. Với vẻ bề ngoài bảnh bao, lịch sự, lại thêm danh kỹ sư, thoạt nhìn, bị cáo N.N.V (sinh năm 1981, trú thành phố Nha Trang) khiến người ngoài cuộc cảm nhận đây là một trí thức ứng xử nhã nhặn. Nhưng càng về cuối phiên tòa, ấn tượng đó càng mờ dần rồi mất hẳn.

Hai vụ án mua bán trái phép chất ma túy xét xử cùng ngày, cùng tòa, chỉ khác phòng xử chẳng đủ khiến người ngoài quan tâm nếu những lời khai của các bị cáo không cho thấy ma lực cám dỗ của ma túy.

Những người biết sơ qua nội dung vụ án lừa đảo không khỏi tò mò về bị cáo Đ.P.V (sinh năm 1988, trú thành phố Nha Trang), nhất là khi biết V. chỉ là nhân viên. Chỉ khi nghe V. khai trước tòa, người dự mới dần hiểu ra.

Vừa nghe đại diện Viện Kiểm sát đề nghị mức án từ 1 năm đến 1 năm 6 tháng tù, bị cáo N.T.V.T (sinh năm 1992, trú Châu Thành, tỉnh Tây Ninh) run rẩy bật khóc...

Suốt phiên tòa xét xử vụ án giết người, gia đình bị hại ngồi lặng thinh, đăm đăm nhìn 3 bị cáo (cùng trú huyện Cam Lâm) thi nhau thanh minh trước tòa. Họ chỉ khẽ lắc đầu khi 3 bị cáo lần lượt quay lại xin lỗi khi nói lời sau cùng trước khi tòa nghị án. Điều khiến gia đình bị hại khó chấp nhận chính là hành xử ngông nghênh và thái độ thiếu ăn năn của 3 bị cáo.

Lâu nay, trong các vụ án ly hôn và giao nuôi con chung, người dự thường có cái nhìn ưu ái về quyền nuôi con của người mẹ, đặc biệt khi người con là con gái. Nhưng vụ án tranh chấp quyền nuôi con ở Nha Trang lại có hướng giải quyết khác và đã được nhiều người dự đồng tình.     

Phiên tòa xét xử bị cáo N.T.D (sinh năm 1981, trú xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm) chứng kiến sự lúng túng của một số người tham gia tố tụng khi không biết phải ngồi vị trí nào: người thân của bị cáo hay người thân của bị hại?

Đối diện với cha vợ tại phiên tòa phúc thẩm, người con rể L.H.T (sinh năm 1991, trú Nha Trang) vẫn cố thanh minh, đề nghị tòa xem xét cả phần lỗi của cha vợ - nguyên nhân dẫn đến hành vi phạm tội của bị cáo. Tuy vậy, không phải đề nghị nào cũng được tòa chấp nhận.

4 bị cáo (cùng trú tại TP. Cam Ranh) phạm tội trộm cắp tài sản xin giảm án đều làm nghề lượm ve chai. Cuộc sống mưu sinh vất vả, khó khăn in hằn trên nét mặt, dáng người, cách ăn mặc của tất cả. Túng thiếu có lẽ cũng là lý do khiến 4 người đàn bà sinh làm liều!

Ngoái lại người chồng đang đờ đẫn đứng nhìn theo, bị cáo N.T.C (sinh năm 1968, trú TP. Nha Trang) gạt nước mắt đi ra, bỏ lại đằng sau gia đình với bao lo toan dang dở. Bản án 2 năm 9 tháng tù về 2 tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản và sử dụng tài liệu giả của cơ quan, tổ chức là hậu quả mà C. phải gánh chịu do nhắm mắt làm liều khi gặp biến cố.

4 bị cáo (cùng trú huyện Cam Lâm) bị đưa ra xét xử tuần qua về tội giết người mới chỉ từ 16 đến 20 tuổi và còn ít tuổi hơn, nếu chỉ tính đến thời điểm phạm tội. Do đó, người dự không mấy ngạc nhiên khi thấy các bị cáo vui vẻ cười đùa trước giờ khai mạc.

Đến ngày ra tòa, bị cáo H.T.Q (trú Vĩnh Thạnh, Nha Trang) mới 18 tuổi. Tuổi đời trẻ và sự nông nổi, thiếu từng trải đều hiển hiện trên nét mặt, cách trả lời của Q. Vài người dự xì xào: chắc còn trẻ nên mới hung vậy! Nhưng đến cuối phiên tòa, nghe tuyên án 17 năm tù, cũng mấy người đó lại thở dài: một chút nông nổi tuổi trẻ, đánh mất cả tuổi thanh xuân!

Phiên xử bị cáo T.M.H (sinh năm 1989, trú Vĩnh Lương, Nha Trang) kết thúc trong những tiếng thở dài. Nhiều người dự vẫn không tin được có kiểu xử sự lạ đời như cách bị cáo H. đã thực hiện.

Cho tới khi kết thúc phiên tòa phúc thẩm, bị cáo Đ.T.H (sinh năm 1984, trú xã Ninh Ích, thị xã Ninh Hòa) vẫn chưa làm dịu được bức bối trong lòng bị hại, cho dù trước đó họ từng là bạn bè thân thiết.

Theo cảnh sát bảo vệ ra xe, bị cáo L.M.P (sinh năm 1990, trú Phước Đồng, Nha Trang) ngoái nhìn về phía bạn gái. Có lẽ, sẽ còn khá lâu, cả hai mới lại được cùng đi bar như trước. Sự việc tại quán bar tối đó sẽ thành kỷ niệm để P. "ôn" dài dài trong những năm chấp hành án về tội giết người.