Ngôi nhà mới xây xong, đẹp đẽ và sang trọng, ai đi ngang cũng phải ngắm nhìn. Chủ nhà là một đôi vợ chồng trẻ mới có con đầu lòng. Mỗi buổi sáng, người chồng đi làm, cô vợ trẻ bồng con ra tận cổng, cầm tay con vẫy vẫy chào tiễn chồng. Người chồng cũng vẫy tay chào vợ con, miệng cười tươi rói.

Trong chút sương mai ngọt ngào long lanh ngọn cỏ, trong se lạnh ban mai triền đồi lộng gió, với lứa tuổi học trò, tháng Năm về là bắt đầu những ngày hè mong đợi.

Hồi đó, ba công tác xa nhà. Lương của ba chỉ đủ dùng cho sinh hoạt cá nhân và dành dụm để lâu lâu mua vé xe về thăm nhà. Đồng lương ít ỏi của mẹ phải hết sức tằn tiện để chi tiêu cho 3 mẹ con. Vì thế, chẳng mấy khi mẹ có tiền mua quà bánh cho chúng tôi.

Lại tới mùa hạ, khi đó hai đứa con đã nghỉ học, tôi lại bảo Hải cùng tôi về quê thăm nội. Đã mấy năm rồi, công việc bộn bề, cả gia đình tôi đã không về quê, dẫu bây giờ nội chỉ còn là một ngôi mộ nằm chen khuất cùng bao nhiêu ngôi mộ khác.

Hiện nay rất nhiều người chọn cho mình rèn luyện sức khỏe bằng cách đạp xe buổi sáng. Cùng sở thích thì tìm tới nhau, lập hội nhóm, sắm xe, sắm phụ kiện… rất chuyên nghiệp. Các chặng đường dần dần cứ tăng lên, rồi khám phá những cung đường mới.

Đôi lúc ngồi chống cằm chờ đủ mặt người mới ăn bên mâm cơm dọn sẵn lâu quá cũng bực bội, nghĩ sao không bới mỗi người mỗi tô, muốn ăn giờ nào thì ăn, khỏi chờ khỏi đợi. 

Thú thật tôi có rất nhiều cảm xúc khi được biết dọc con đường Hoàng Văn Thụ ở Nha Trang mới sửa sang vỉa hè đã xuất hiện đôi hàng sấu. Với mọi người, ai cũng nghĩ những hàng sấu xanh um bốn mùa trên những con phố Hà Nội như Phan Đình Phùng, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Du… và nay Nha Trang đang xanh dần tán sấu trong những mùa tới.

Nàng nhắn tin cho anh: "Anh ơi, về ăn cơm". Lâu lắm rồi nàng mới về nhà nấu bữa cơm tối. Nàng biết anh thích ăn canh chua cá lóc, thích món thịt heo kho Tàu.  Nàng nấu ăn rất ngon, có thể do nàng được mẹ hướng dẫn từ khi còn nhỏ. Anh vẫn khen nàng nấu ăn ngon.

Gần nửa thế kỷ trôi qua, cứ mỗi tháng 5 về, trong niềm hân hoan vui mừng xen lẫn tự hào đón chào những ngày lễ của dân tộc, lòng tôi lại hướng về những đồng đội đã hy sinh trong cuộc kháng chiến giành độc lập dân tộc. Tuổi thơ và những tháng năm chinh chiến hiện lên thôi thúc tôi ghi lại cảm xúc của đời mình gắn với những người đồng chí, đồng đội cùng chung chiến hào đánh giặc.

Bây giờ, hầu như bất cứ gia đình nào từ thành thị đến nông thôn đều dùng nồi cơm điện. Mua một nồi cơm điện luôn kèm theo cái muỗng xới cơm bằng nhựa. Theo thời gian, nồi cơm điện có thể hư, thay nồi mới nhưng cái muỗng xới cơm vẫn còn sử dụng hoài, nhà tôi có đến mấy cái. Thế nên, nhiều người trẻ bây giờ không thể nào biết được ngày xưa có đôi đũa cả.

Khi nhận lời làm vợ của Thông, tôi chỉ nghĩ đến phần sính lễ là tấm hộ chiếu của anh. Tôi không quan tâm đến khoảng cách của tuổi tác, hoàn cảnh gia đình, bởi hồi môn của tôi cũng không có gì ngoài hai bàn tay trắng và tấm nhan sắc bình thường. Thật lòng tôi cũng mong ước có được một chỗ để nương tựa, để yêu thương và được yêu thương. Nhưng khi ra đến xứ người, sống giữa những đứa con chồng xấp xỉ tuổi mình, tôi mới biết mình đã sai lầm.

Tháng Tư về, bắt đầu bằng ngọn nắng óng vàng sóng sánh như mật rót xuống từng con đường, ngõ phố. Nắng đánh thức khu vườn ban mai bằng tấm thảm nhạt vàng của rưng rưng hoa bí, tim tím hoa cà, biếc xanh giàn bầu, luống đậu. Nắng len lỏi vào từng vòm cây, bụi cỏ, nhảy nhót khắp sân nhà, chiếu rọi qua từng khe cửa, đậu xuống từng chùm lựu đong đưa bên thềm đang vào mùa bói quả.

Thập niên 90 trở về trước, rủ nhau đi dạo một vòng biển có nghĩa là lang thang ngắm nghía, hóng mát trên con đường nhựa dọc bãi biển từ đầu Công viên Yến Phi tới sân bay rồi quay lại. Chỉ tầm 5 cây số bằng xe đạp kẽo kẹt ngược gió lồng lộng, hoặc lững thững đi bộ là cũng đủ gạn đục khơi trong lại tâm hồn. Nhất là khi những tâm hồn thời ấy lại khá đơn giản, chẳng mơ ước gì cao xa. Những đêm cúp điện chẳng biết làm gì ngoài chuyện rủ nhau đi bộ ra biển.

Tuổi thơ của thế hệ chúng tôi chỉ có 2 cánh cửa mở ra thế giới ngoài làng quê, thứ nhất là chiếc loa phóng thanh công cộng gắn ngay trên đầu nhà kho của Hợp tác xã và thứ hai là những cuốn sách hiếm hoi có được. Thời đó, mọi tin tức thời sự, ca nhạc, chương trình thiếu nhi, đọc chuyện đêm khuya…tất tần tật đều nghe từ chiếc loa đó. Tiếng loa quen thuộc đến mức ở quê không cần có đồng hồ, chỉ nghe các chương trình là biết chính xác giờ giấc bởi mỗi chương trình có khung giờ riêng.

Trên con phố rất dài ấy, nhà nào cũng mở cửa để bán hàng. Nếu chủ căn nhà không bán hàng thì cho thuê mặt bằng cho người khác bán. Bởi đây là con phố cổ, nó lưu giữ sự sầm uất của thành phố từ cái thời bắt đầu phát triển, khi ấy muốn mua gì ai cũng tới con phố này.

Trong tiềm thức của mỗi người chúng ta luôn có cánh đồng tuổi thơ. Bởi dù ít dù nhiều ở bên mình, trong ánh mắt hay đôi bàn  tay đã từng nâng cọng lúa luôn ẩn hiện chấp chới như làn sương mỏng về cánh đồng thân thương. Bởi cánh đồng là miền quê nội hay miền ngoại yêu thương và xa nhớ.

Ra Bắc, người đi cùng nói tiếng Nghệ An, tiếng Bình Định dặn mình, đừng mở miệng nói gì nha, nhứt là đừng hỏi đường, hỏi giá, hỏi ăn uống quán xá, để người Bắc Trung Bộ ngoại giao cho. Ý là sợ lạ nước lạ cái, vả lại ngôn ngữ vùng miền nói cũng không ai nghe đâu.

Hẳn nhiều người sẽ rất ngạc nhiên khi nhìn vào những bức ảnh đăng trên các trang mạng xã hội: Thảm cỏ xanh đẫm nước lấp loáng bên mặt biển! Hẳn có người sẽ hỏi ở đâu có cảnh đẹp nên thơ như thế? Nha Trang đó thôi! Nha Trang không chỉ có biển và cát trắng, mà những bờ bãi khi nước triều xuống vẫn có vẻ đẹp thơ mộng.

Sáng nay, quán cà phê tôi vẫn thường ngồi hơn 15 năm qua đã treo bảng tạm nghỉ, bỗng dưng có cảm giác như vừa mất một điều gì không rõ. Quán đó có một chiếc bàn ngay góc khuất, buổi sáng tôi ngồi để làm việc. Cũng thói quen, không cần phải gọi món, nhân viên sẽ đem ra cho tôi ly cà phê sữa với ít nước sôi. Uống cà phê chỉ là cái cớ, còn chỗ ngồi và không gian quen mới là điều đáng nói.

Sáng nay, anh cùng các bạn vào bệnh viện thăm người bạn bị bệnh nặng. Đến bệnh viện, bước lên bậc cầu thang, anh gặp một ông già khiếm thị đang chống gậy dò đường. Anh hỏi thăm, ông ấy nói muốn hiến tạng của mình khi sau này về với ông bà. Anh hỏi, ông suy nghĩ kỹ chứ? Ông nói, ông suy nghĩ cả tháng nay rồi. Ông có thể cứu giúp được bao nhiêu người khi mình về với cát bụi.  

"Tới đây đất nước lạ lùng/Con chim kêu cũng sợ, con cá vùng cũng run". Ngày còn bé, mỗi lần nghe bà ngoại cất giọng Huế ngân nga câu hát ru đó là trí tưởng tượng trong tôi lại được mở ra, nâng mình trôi về một xứ sở bí ẩn và thần kỳ. Đó là xứ sở mà ngoại tôi, từ năm 16 tuổi đã phải bỏ Huế quảy gánh theo chồng đi một hơi dặm dài hết miền Trung rồi tới đây lập nghiệp, sinh con đẻ cái.

Lần đầu tiên, tôi đi Suối Cát từ lối Hà Dừa qua Diên Bình, Suối Tiên (huyện Diên Khánh). Chị bạn đồng hành với tôi ngồi sau xe máy bảo: "Là quê nội mình mà, ngày xưa mình toàn đi xe đạp về nội ở Nghiệp Thành chở bắp, gạo xuống Thành".

Mỗi người chúng ta đều sống trong một thành phố, dẫu thành phố ấy không phải là nơi sinh ra và lớn lên, chỉ là trong cuộc hành trình theo ba mẹ khi chuyển công tác, có thể đi học và ở lại hay đôi khi chọn vì có một tình yêu ở đó. Và thành phố của ta đang sống đều là thành phố bình yên,

Thuở ấy, tôi là sinh viên ở quê lên thành phố trọ học. Nhà nghèo nên tôi phải làm nhiều việc để nuôi sống bản thân và đóng tiền học như: đi dạy kèm, nhân viên nhà hàng, giữ xe, bán báo…

... "Nếu cho ta ngai vàng, ta sẽ bán lấy tiền mua bánh ăn. Mua bánh bò, bánh pía, bánh Trung thu và thèm cả bánh căn"...  (Trời hôm nay nhiều mây cực - Đen Vâu)  

Không rõ những người yêu thơ khác có cảm xúc ra sao khi tiếp cận bài thơ "Đợi mẹ" của nhà thơ Vũ Quần Phương, nhưng còn tôi, mỗi khi đọc, lòng cứ bồi hồi với hình ảnh "em bé ngồi nhìn ra ruộng lúa" khi "trời tối trên đầu hè/nửa vầng trăng non". 

Na lặng lẽ tới sau lưng và hù một tiếng. Hoa giật nảy mình quay lại. Con bạn thân chìa ra bịch xoài lắc:  

Rồi cũng tới lúc cặp kính đen thành vật bất ly thân, thần hộ mệnh, trợ lý nhan sắc ảo cho phụ nữ, những người đang đánh mất dần sự tự tin vào ngoại hình mỗi khi bước vào khung hình. Mà quả như vậy, có kính và không kính nhìn chủ nhân khác xa ngang ngửa độ lùi vài mươi năm.  

Những ngày này, có ai nghĩ từng có một thời áo dài là điều gì đó xa xỉ lắm. Vải vóc hiếm, thợ biết may áo dài chả còn mấy ai đã đành, nội chuyện mặc áo dài vào dịp nào đã thấy khó(!) Giờ thì bước sang đầu tháng 3 là tháng của áo dài, trên Phây bạn bè khoe đủ hình thướt tha, rực rỡ. Đúng là phụ nữ trong tà áo dài, ai cũng đẹp, ai cũng dịu hiền. Chưa cần tới Hội Phụ nữ vận động, ai cũng tự động sắm cả bộ sưu tập áo dài, từ cổ điển tới cách tân muôn hồng, ngàn sắc.

Ông Huân hay kể chuyện, bà Huân thì chẳng bao giờ thích nghe kể chuyện. Những câu chuyện ngày xưa ấy luôn ở lại trong ký ức của người già. Với họ, những dòng sông dẫu đã tải biết bao nhiêu nước ra biển cả thì nó vẫn là dòng sông. 

Con vịt vừa nghển cổ vừa cất tiếng kêu cáp cáp. Tiếng của nó vọng trong khu vườn, loang trên mặt ao tĩnh lặng. Ngơ ngẩn lúc rồi nó đủng đỉnh bơi sát mé bờ, lạch bạch leo lên chỗ vạt đất cạnh bụi ngũ sắc. Nó lim dim mắt rồi ngoẹo cổ rúc vào cánh. Nó mơ màng ngủ.

Cũng từng ấy vẻ đẹp bình dị của đất trời quê mình. Cũng từng ấy xúc cảm lắng lọc nên từ những cảm thức rất quen về những hàng cây, vạt cỏ, đồng xanh. Cho dù góc nhìn trong họ có khác nhau chút ít thì tựu lại vẫn là lời nhắn gửi chung rằng, hãy yêu và gìn giữ những vẻ đẹp bình dị mà quý báu ấy ở quê hương mình.  

Người ta bảo, thương nhau chín bỏ làm mười thì mọi thứ sẽ ổn. Với người ngoài còn thế, huống gì là vợ chồng với nhau.

Cháu gái 8 tuổi về nhà, việc đầu tiên là vào phòng mẹ. Căn phòng ngày xưa khi mẹ nó còn ở nhà đi học. Căn phòng vẫn để trống, và những gì "hồi xửa hồi xưa" khi cô con gái út còn đi học vẫn lưu giữ. Trong đó có tủ sách thiếu nhi đến nay đã 30 năm tuổi. Cháu gái lục tìm những cuốn truyện tranh, trong đó có truyện Doremon, ấn bản đầu tiên in trắng đen mua bản quyền của Nhật, đọc say sưa. Đọc xong cháu để lại chỗ cũ, không mang đi vì sợ thất lạc.

Hôm qua trở về nhà từ cơ quan, nhà tối thui, có lẽ chập điện, bị ngắt cầu dao tổng. Đành gọi thợ điện tới sửa.  

Tôi có may mắn được cư ngụ tại một trong những trung tâm kinh tế - văn hóa cổ xưa của TP. Nha Trang. Tiêu chí để nhận ra điều này chính là sự tồn tại của những đình làng có lịch sử hàng trăm năm nay. Trong khoảng 1km2 nhưng có rất nhiều đình làng. 

Vạt rẫy của nhà Mai nằm cách đường lộ chừng mấy chục mét, ngay chỗ quán nước mía của chị Tư rẽ vào. Sáng nay, hai chị em Mai lên rẫy. Mai mang gùi ra đến ngoài cổng lâu rồi mà chị Hai vẫn trong nhà. Nó gọi to:

1. Hồi còn đi làm, do tính chất công việc, thời gian khoảng giữa tháng Chạp, tôi thường có những chuyến công tác vào TP. Hồ Chí Minh bằng ô tô. Ấn tượng nhất trên đường về từ Phan Rang đến Cam Ranh thấy nhiều người chạy xe máy chở những cây mai rừng thật lớn, đoán họ chặt trên núi mang về bán hay chơi Tết.

Tôi rời Việt Nam vào những ngày cuối năm dương lịch, sau một tháng di chuyển giữa Ninh Hòa và Sài Gòn cùng một tuần cách ly ở Nha Trang. Hai năm không về vì dịch Covid-19, bao tháng bao năm cho đủ với niềm thương nỗi nhớ chốn này? 

Đường phố Nha Trang rực rỡ cờ hoa. Mùa xuân đã về, ta cảm được xuân nhẹ bước trên cành non lộc biếc. Ta cảm nhận được niềm hy vọng trước thềm xuân mới. Những gì chúng ta đã trải qua trong ba tháng 7, 8, 9 vừa rồi, những tháng ngày chưa từng gặp trong đời, không thể hình dung ra mùa xuân lại về đẹp đẽ và bình yên đến vậy.

Chưa bao giờ tôi mang tâm trạng hỗn độn cảm xúc khi về Nha Trang như lần này. Đúng một năm rời xa Nha Trang, từ Tết này sang Tết kia nên tôi có tâm lý đi lâu quá. Bình thường, vào Sài Gòn với con cái, hai tháng là tôi về nhà. Vì dịch, hai lần tôi phải bỏ vé máy bay. Một lần trước Tết năm ngoái, rồi định về vào dịp tháng Tư, cuối cùng phải hủy vé vì đợt bùng dịch căng thẳng.

Tuổi thơ, những ngày Tết luôn là những ngày được mong ngóng, hạnh phúc nhất. Tết là được nghỉ học, được mặc quần áo mới, được vui chơi... Và ngày vác cái rổ theo chị qua bác Ba ăn đụng heo luôn là ngày đáng nhớ nhất trong những kỷ niệm về ngày Tết. Bao nhiêu năm đã trôi qua, những kỷ niệm trong trẻo về ngày ấy cứ mãi tươi rói trong ký ức.

Nhà tôi hướng về phía tây bắc, cứ nhìn theo mặt trời nghiêng ngả thế nào sẽ biết đó là tháng mấy. Khi nắng chiều chiếu thẳng vào cửa nhà tôi là biết mùa hè. Sức nóng mùa hè có khi rất dữ dội, mặt sân xi măng nóng như bốc lửa làm cho khoảng đất trong mấy chậu cây nhỏ lúc nào cũng khô, quên tưới một ngày là đất dưới gốc cây như muốn nứt ra.