↵
Thời khắc chớm đông không hiện hữu một cách rõ rệt, vì mỗi năm một khác. Với tôi, hoài niệm về chớm đông là khi chiếc radio cũ sờn, kêu xoèn xoẹt phát đi bản tin gió lạnh đầu mùa. Ấy là chớm đông, ta có thể cảm nhận rõ mồn một sự đổi thay khi chiều buông xuống, những cơn gió lạnh se sắt kéo cả bầu trời mây trĩu nặng, dịch chuyển dần từ Bắc xuống Nam cho đến lúc trời - mây không còn ranh giới, cùng khoác lên một màu xám trầm mặc, in bóng cả dòng sông.
Sáu ngày mưa bão liên tiếp. Cả cánh đồng ngập trong biển nước. Nhìn đâu cũng chỉ thấy nước. Nước tràn bờ đập. Nước dâng lên đầu gối chân người lớn đoạn đường qua ngõ. Nước lấp liếm mấy bậc thềm đoạn nối cổng ngõ vào sân. Ngoài vườn, mấy luống rau cải cũng bị nước nhấn chìm. Ngôi nhà nhỏ lọt thỏm bên mấy bụi tre giáp cánh đồng, nơi mẹ con chị Hoa đang ở cũng bị cô lập...
Chẳng biết hàng cây có từ khi xây trường, hay có từ trước đó mà những cây đã cao lớn, thân mốc thếch, nứt những vết thời gian. Có cả hàng xà cừ từ cổng trường dẫn vào mấy lớp học. Cây xà cừ mà tôi muốn nói đến chính là cây lớn nhất đứng ngay cổng trường. Mỗi buổi đi học, chúng tôi gặp nó đầu tiên và khi ra về cũng chính cây xà cừ ấy tiễn chân lũ học trò.
Bảy năm trước, bố cháu bảo lãnh ra nước ngoài. Cháu học giỏi, đang làm tiến sĩ. Ở xứ người vậy là ổn. Tuy nhiên, hiện tại biết vậy, sao lường được chuyện gì sẽ xảy ra ngày mai?
Buổi sáng ở vùng biển quê nhộn nhịp biết bao. Những con cá tươi xanh giãy đành đạch trên lưới, rồi theo gánh các bà, các mẹ ra chợ. Những hình ảnh đẹp đẽ đó cứ neo đậu trong lòng tôi. Để mỗi khi mùa cá về, lòng tôi lại bồi hồi nhung nhớ.
Mỗi lần về thăm nhà, dù bận đến mấy tôi cũng dành thời gian để tìm lại hình bóng tuổi thơ trong những phiên chợ quê. Chợ quê tôi họp trên mảnh đất trống gần nhà văn hóa thôn. Trên mảnh đất ấy, người ta dựng lên mấy dãy nhà tạm bằng tre, nứa, lợp lá cọ dành làm nơi bán hàng cho những sạp vải, quần áo, vàng mã phòng khi trời mưa bất chợt. Các mặt hàng còn lại chủ yếu được bày bán ngoài trời...
1. Bản Lách của người Cor nằm phía bên kia dốc. Muốn vào bản phải qua một con đường uốn lượn nối từ chân dốc rẽ trái, lặng lẽ dưới hai tán keo bạt ngàn. Đi chừng mười phút nữa mới đến trường. Thịnh kiểm tra lại chiếc xe máy trước khi vượt dốc. Chiếc xe này anh mua từ tiền vay ngân hàng khi mới ra trường.
Thời tiết thay đổi mau chóng, bây giờ có những cơn mưa chiều như thể cho ai đi xa vội về, cho những con phố trở nên đặc biệt hơn với những chiếc áo mưa đủ sắc màu tạo nên những gam màu trong mưa.
Tôi từng có lúc ao ước giá như mình biết vẽ tranh, tôi chắc chắn sẽ dùng sắc màu lưu giữ lại khoảnh khắc của buổi chiều hôm ấy, trước khi gia đình nhỏ của tôi rời nhà mẹ. Thực ra, đó là một buổi chiều bình thường, sau khi nội tôi mất một thời gian ngắn. Tôi về nhà thăm mẹ, chiều tối đã định đi nhưng cứ nấn ná hoài. Cả nhà ngồi dưới chiếc cổng thoai thoải nhìn về phía rừng bạch đàn trước mặt. Mẹ tôi ngồi bế cháu, kế bên là chú chó già màu xám...
Qua Trung thu, thời tiết thay đổi rõ rệt. Thành phố không còn những ngày nóng gay gắt, nắng đã bắt đầu nhạt màu; trời không còn xanh và cao lồng lộng. Bây giờ có cảm giác bầu trời đã thấp xuống vì mây đã dày hơn và chuyển sang màu xám nhạt. Thường thì sang tháng 9 trời bắt đầu có mưa, những cơn mưa dài - ngắn vào buổi sáng, có khi buổi chiều, cũng có khi trời chỉ mưa vào ban đêm.
Mờ sáng nào cũng thế, người phụ nữ có dáng vẻ khắc khổ chạy chiếc xe máy cà tàng, trên xe đùm túm những phần rau bỏ gọn trong bịch ni lông, chạy vào hẻm nhỏ rao lanh lảnh: Rau đi, rau đi bà con ơi… Hình ảnh này quen thuộc lắm với cư dân trong hẻm, bởi người phụ nữ này chọn cách bán hàng như vậy từ những ngày đại dịch nóng bỏng nhất cho đến tận bây giờ.
“Ngoài hiên vắng giọt thầm cuối đông/Trời chợt nắng vườn đầy lá non/Người lên tiếng hỏi người có không/Người đi vắng về nơi bế bồng…”. Cứ mỗi lần nghe những câu hát quen thuộc trong ca khúc “Vườn xưa” của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn, lòng tôi không khỏi bồi hồi, trước mắt bao giờ cũng hiện lên một khu vườn êm ái, yên bình ở một miền quê xa phố thị, chan chứa hương đồng cỏ nội.
Chớm đông
