Theo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014, kể từ ngày 1-7-2016, cơ quan BHXH sẽ không còn chức năng khởi kiện doanh nghiệp nợ BHXH ra tòa mà được trao cho tổ chức công đoàn...
Theo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) năm 2014, kể từ ngày 1-7-2016, cơ quan BHXH sẽ không còn chức năng khởi kiện doanh nghiệp (DN) nợ BHXH ra tòa mà được trao cho tổ chức công đoàn. Đây không chỉ là trách nhiệm mà còn là thách thức đối với tổ chức công đoàn trong việc bảo vệ quyền lợi người lao động.
Trao quyền khởi kiện
Mới đây, Tòa án nhân dân Tối cao cũng đã ban hành văn bản số 105 hướng dẫn thi hành Luật BHXH năm 2014. Theo đó, tòa án nhân dân các cấp không được thụ lý đơn khởi kiện của cơ quan BHXH đòi tiền nợ BHXH từ người sử dụng lao động. Đối với những vụ án đã thụ lý trước ngày 1-1-2016 mà chưa giải quyết thì tòa án nhân dân các cấp phải ra quyết định đình chỉ, trả lại đơn khởi kiện và hướng dẫn người khởi kiện thực hiện các quy định của Bộ luật Lao động, Luật BHXH, Luật Xử lý vi phạm hành chính.
 |
| Đại diện Liên đoàn Lao động tỉnh Khánh Hòa nắm bắt tình hình việc làm, thu nhập của công nhân ở Khu công nghiệp Suối Dầu. |
Được biết, hiện nay, toàn tỉnh có hơn 1.300 đơn vị nợ BHXH với số tiền hơn 160 tỷ đồng. Trong đó, có hơn 300 đơn vị nợ từ 6 tháng trở lên với số tiền hơn 60 tỷ đồng. Trước đây, trung bình mỗi năm, cơ quan BHXH tỉnh khởi kiện hơn 50 DN ra tòa. Phần lớn các vụ kiện, cơ quan BHXH đều thắng, qua đó giúp đơn vị đòi được hơn 20 tỷ đồng/năm. Việc khởi kiện có tác dụng răn đe lớn, nhiều DN sợ bị khởi kiện sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh nên tích cực trích nộp BHXH, y tế, thất nghiệp.
Ông Lê Hùng Chính - Phó Giám đốc BHXH tỉnh cho biết, thực tế cho thấy, việc khởi kiện các DN vi phạm về BHXH vẫn là biện pháp mạnh nhất và hiệu quả nhất. Còn việc thanh tra và xử phạt vi phạm hành chính sẽ không đủ sức răn đe vì mức phạt tối đa chỉ 75 triệu đồng. Nếu không thực hiện khởi kiện thì tình trạng các DN chây ỳ, nợ đọng BHXH sẽ tăng mạnh, làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động. Do đó, việc trao quyền khởi kiện cho công đoàn là khá phù hợp với tình hình hiện nay, khi tình trạng nợ đọng BHXH vẫn còn diễn biến phức tạp.
Nhiều thách thức
Ông Nguyễn Hòa - Chủ tịch Liên đoàn Lao động tỉnh cho biết, việc trao quyền khởi kiện DN nợ BHXH ra tòa cho công đoàn sẽ góp phần tạo điều kiện để tổ chức công đoàn thực hiện tốt hơn chức năng bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động. Tuy nhiên, việc thực hiện quy định này cũng tạo ra nhiều khó khăn và thánh thức cho công đoàn các cấp. Đó là, các cấp công đoàn chỉ khởi kiện DN nợ BHXH khi được người lao động ủy quyền. Nếu người lao động không biết về tình trạng nợ BHXH của DN, không ủy quyền, công đoàn không nắm rõ về tình hình nợ của DN thì sẽ không có ai đứng ra khởi kiện, gây ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động.
Bên cạnh đó, với số lượng đơn vị cần khởi kiện hiện nay quá lớn, thời gian theo đuổi các vụ kiện dài và tốn kém, nếu dồn hết cho tổ chức công đoàn thì sẽ rất khó. Trong khi đó, nhiều cán bộ công đoàn chưa nắm chắc những quy định pháp luật tố tụng, khởi kiện nên sẽ gặp khó khăn trong việc khởi kiện DN nợ BHXH. Hoạt động công đoàn trong một số DN hiện vẫn còn mang tính hình thức, ngại đụng chạm hoặc không dám lên tiếng khi DN vi phạm pháp luật về BHXH hoặc chậm đóng, cố tình nợ BHXH kéo dài, gây thiệt hại về quyền lợi của người lao động. Cùng với đó, đội ngũ cán bộ công đoàn hoạt động kiêm nhiệm, bán chuyên trách hoặc chuyên trách trong DN vẫn phải phụ thuộc vào người sử dụng lao động trong việc chi trả lương hàng tháng. Từ đó, làm hạn chế tính chủ động, quyết liệt trong việc khởi kiện các hành vi vi phạm pháp luật về BHXH của DN.
Ông Nguyễn Hòa cho biết, với nhiệm vụ mới đặt ra, công đoàn sẽ nỗ lực để làm tròn trách nhiệm của mình, từng bước khắc phục những khó khăn để thực hiện tốt hơn trách nhiệm bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho người lao động. “Hiện nay, chúng tôi đang hoàn thiện quy chế phối hợp giữa 4 đơn vị gồm: Liên đoàn Lao động tỉnh, BHXH tỉnh, Tòa án nhân dân tỉnh, Cục Thi hành án dân sự tỉnh về việc khởi kiện, giải quyết vụ án dân sự và thi hành các bản án, quyết định của tòa án đối với đơn vị nợ BHXH. Khi có quy chế này, các cơ quan chức năng sẽ phối hợp chặt chẽ, đồng bộ nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ đảm bảo quyền lợi hợp pháp, chính đáng cho người lao động”, ông Hòa nói.
Ông Lê Hùng Chính cho biết, thời gian tới, cơ quan BHXH sẽ tích cực phối hợp với tổ chức công đoàn để thực thi quyền khởi kiện. Trong đó, tập trung cung cấp cho tổ chức công đoàn về số liệu, thủ tục lập hồ sơ khởi kiện cũng như quy trình khởi kiện, thi hành án, nhằm thu hồi nợ BHXH, y tế, thất nghiệp để giải quyết kịp thời quyền lợi chính đáng cho người lao động. Bên cạnh đó, đoàn kiểm tra liên ngành của tỉnh cũng sẽ tăng cường làm việc với các đơn vị nợ BHXH để đôn đốc thu hồi nợ; tăng cường kiểm tra việc thực hiện đóng BHXH và việc chấp hành pháp luật công đoàn tại các đơn vị sử dụng lao động đang hoạt động trên địa bàn tỉnh...
PHÚ VINH
