12:08, 10/08/2018

Cần tháo gỡ vướng mắc trong thu nợ bảo hiểm xã hội

Hiện nay, tình trạng trốn đóng, nợ đọng bảo hiểm xã hội ngày càng phức tạp. Trong khi đó, mặc dù đã được đổi mới, trình tự, thủ tục thu hồi nợ bảo hiểm xã hội vẫn còn nhiều vướng mắc cần được tháo gỡ kịp thời.

Hiện nay, tình trạng trốn đóng, nợ đọng bảo hiểm xã hội (BHXH) ngày càng phức tạp. Trong khi đó, mặc dù đã được đổi mới, trình tự, thủ tục thu hồi nợ BHXH vẫn còn nhiều vướng mắc cần được tháo gỡ kịp thời.


Thời gian qua, Tỉnh ủy, UBND tỉnh Khánh Hòa đã quan tâm chỉ đạo các sở, ngành chức năng tăng cường phối hợp thanh kiểm tra; ngành BHXH nỗ lực trong công tác đôn đốc thu hồi nợ, đặc biệt là triển khai chức năng thanh tra chuyên ngành. Tuy nhiên, tỷ lệ nợ và đơn vị nợ BHXH vẫn rất phức tạp. Tính đến hết tháng 6, chỉ riêng địa bàn TP. Nha Trang có tới 1.014 doanh nghiệp (DN) nợ BHXH. Có DN đã nợ BHXH tới... 90 tháng. Con số DN nợ 80, 70, 60  tháng rất nhiều.

 

Số nợ BHXH đến thời điểm này hơn 160,6 tỷ đồng. Trong đó, nợ BHXH gần 92 tỷ đồng; nợ bảo hiểm y tế hơn 32 tỷ đồng; nợ bảo hiểm thất nghiệp gần 4 tỷ đồng. Số nợ BHXH có giảm so với năm trước nhưng tình hình đòi nợ BHXH rất gian nan.


Theo ông Dương Văn Hào - Giám đốc BHXH tỉnh, nguyên nhân của thực trạng này là do nhận thức về trách nhiệm và quyền lợi tham gia BHXH, bảo hiểm y tế bắt buộc của người sử dụng lao động còn hạn chế, nhất là khu vực ngoài nhà nước. Nhà nước đã có quy định về việc buộc trích tiền từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp tiền chưa đóng, chậm đóng BHXH nhưng việc thực hiện rất khó khăn.


Một trong những giải pháp hiệu quả nhất là khởi kiện các DN nợ BHXH. Ngay khi áp dụng biện pháp này, tình hình DN nợ đọng BHXH đã có phần chuyển biến. Trong phần lớn các vụ kiện, cơ quan BHXH đều thắng, đòi được nợ. Nhiều DN sợ bị khởi kiện, sợ bị ảnh hưởng uy tín nên đã trích nộp BHXH.

 

Tổ thu nợ bảo hiểm xã hội kiểm tra việc doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội. Ảnh: V.Giang

Tổ thu nợ bảo hiểm xã hội kiểm tra việc doanh nghiệp nợ bảo hiểm xã hội.

 

Chỉ đạo công tác thu hồi nợ BHXH, mới đây, ông Lê Thanh Quang - Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy yêu cầu công khai danh sách các DN nợ BHXH từ 90 ngày trở lên; cảnh báo các DN có số nợ lớn dù chưa đến 90 ngày trên các cơ quan báo chí địa phương; phối hợp, cập nhật thông tin về DN cho các địa phương; tăng cường thanh tra, xử lý các trường hợp vi phạm Luật BHXH, bảo hiểm y tế; tổ công tác liên ngành thu nợ BHXH, bảo hiểm y tế quyết liệt tham mưu UBND tỉnh giải pháp giải quyết, khắc phục tình trạng nợ BHXH.

Tuy nhiên, đến ngày 1-7-2016, quy định mới lại quy định việc khởi kiện các DN nợ BHXH ra tòa thuộc thẩm quyền của tổ chức Công đoàn. Đây được xem là quy định “tự trói” bởi có nhiều vướng mắc về trình tự, thủ tục. Đơn cử ví dụ: Từ cuối năm 2016, Liên đoàn Lao động tỉnh khởi kiện một số DN như: Công ty Cổ phần Xây dựng công trình 505; Công ty Cổ phần Vinalines Nha Trang; Công ty Cổ phần Sông Đà Nha Trang... với tổng số tiền hơn 38 tỷ đồng. Trong quá trình làm thủ tục khởi kiện, Tòa án nhân dân tỉnh đã yêu cầu Liên đoàn Lao động tỉnh cung cấp văn bản ủy quyền của tập thể lao động hoặc công đoàn cơ sở; chứng minh có tranh chấp về BHXH giữa người lao động (NLĐ) với người sử dụng lao động, giữa tập thể NLĐ với người sử dụng lao động; quyết định giải quyết tranh chấp lao động tập thể... Yêu cầu như vậy là đúng quy định. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, việc lấy ý kiến bằng văn bản ủy quyền của tất cả NLĐ hoặc công đoàn cơ sở là rất khó nếu không muốn nói không thực hiện được do khó tập hợp được NLĐ. Do không bổ sung được những nội dung tòa yêu cầu, toàn bộ đơn khởi kiện đã bị Tòa án nhân dân tỉnh trả lại cho LĐLĐ tỉnh. Không chỉ có Khánh Hòa, nhiều địa phương khác cũng vướng ở quy định này.


Ở đây còn có điều oái oăm nữa là theo quy định, chủ tịch công đoàn cơ sở là người đứng đơn hoặc ủy quyền cho tổ chức công đoàn cấp trên khởi kiện chủ DN. Nhưng vị chủ tịch này cũng là người làm việc cho người sử dụng lao động thì làm sao dám đứng ra khởi kiện, hoặc ký giấy ủy quyền cho tổ chức công đoàn cấp trên khởi kiện? Do vậy, công đoàn cấp trên chưa đủ điều kiện về mặt pháp lý để khởi kiện dù biết DN đã vi phạm quyền lợi về BHXH của NLĐ.


Từ thực tế đó, ông Dương Văn Hào đề nghị Chính phủ, các bộ, ngành cần sớm xem xét “cởi trói” một số quy định về thủ tục để tổ chức công đoàn đại diện tập thể NLĐ khởi kiện DN trả nợ BHXH cho NLĐ một cách hiệu quả. Chính phủ và các bộ, ngành liên quan kịp thời có hướng dẫn các nội dung còn bất cập, tháo gỡ các vướng mắc về cơ chế, quy trình trong tổ chức thực hiện Luật BHXH, Luật Bảo hiểm y tế; giao thẩm quyền cho ngành BHXH thực hiện thanh kiểm tra, xử lý các vi phạm về chính sách BHXH, bảo hiểm y tế; có giải pháp cụ thể giải quyết các trường hợp DN nợ BHXH mà người sử dụng lao động bỏ trốn...


PHONG NGUYÊN