Ái ngại Bình Hưng...

Dân phượt, các đơn vị lữ hành và cư dân mạng hết lời ca tụng, giới thiệu điểm đến đảo Bình Hưng (hay còn gọi là Hòn Chút) nằm trong vịnh Cam Ranh là hòn ngọc thô, tha hồ trải nghiệm. Vì vậy, tôi quyết định ra Bình Hưng để xem sự “cám dỗ” ở nơi đây thế nào?

Một hòn ngọc thô

Trước đây, dân đảo Bình Hưng muốn vào đất liền phải mất hàng giờ đi tàu xuyên qua vịnh Cam Ranh. Kể từ năm 2014, khi tuyến đường liên tỉnh ven biển dài 106km, nối liền hai tỉnh Ninh Thuận - Khánh Hòa hình thành, muốn đến Bình Hưng chỉ cần đi tàu từ bãi Kinh thuộc xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận với hải trình chừng nửa hải lý, mất độ 10 phút chạy tàu. Chính sự trắc trở giao thông suốt một khoảng thời gian dài mà Bình Hưng vẫn giữ được nét hoang sơ, bình dị của một thôn đảo. Nay thì khác.

 

Phút bình yên hiếm hoi trên biển Bình Hưng vào mờ sáng

Tôi thức giấc lúc 5 giờ sáng trên đảo. Trước tôi, người dân đã lục tục đưa hàng hóa, phương tiện ra khu vực trước bến tàu để chuẩn bị cho một ngày mới. Ngoài kia, biển đang bình yên sau một ngày mệt nhoài vì bị người dân trên đảo và du khách quấy nhiễu đến tận khuya. Nhưng không được lâu đã nghe thấy tiếng máy tàu ù ù rồi vọng to dần, làm vỡ toác không gian yên ả và xé nát cả mặt biển bình lặng. Tàu cập bến, một tốp du khách bước lên cầu cảng. Qua đối thoại rôm rả giữa họ, tôi hình dung được đoàn xuất phát từ TP. Hồ Chí Minh vào buổi tối hôm trước để có mặt tại đảo lúc này. Sự háo hức của họ khi có mặt trên đảo lúc bình minh này, dường như nơi đây đang là thiên đường, mặc nền trời đang xám xịt mây bởi ảnh hưởng áp thấp nhiệt đới.

Lát sau, khu vực gần cầu cảng dần nhộn nhịp bởi các hàng quán bán điểm tâm buổi sáng; mùi thơm của hải sản sực nức, lôi kéo nhiều thực khách dừng chân. Một tô bún chả cá nóng hổi chỉ 15.000 đồng, khiến du khách cảm nhận được sự thân thiện, thực lòng của người dân đảo. Tôi bắt chuyện một nhóm khách Hà Nội đang ngồi ăn cùng và được biết, cả nhóm vào Nha Trang nhưng chỉ lưu lại một ngày, rồi háo hức ra đây ngay và dự tính còn sang đảo Bình Ba.

 

Trạm Hải đăng Hòn Chút ngang nhiên thu tiền du khách

Ông Huỳnh Văn Lưu - Trưởng thôn Bình Hưng không tham gia làm du lịch mà kiên trì với nghề nuôi tôm hùm. Trò chuyện với ông, tôi rõ thêm chuyện người, chuyện đảo. Bình Hưng có diện tích chưa đầy 2km2. Toàn thôn hiện có 375 hộ với hơn 1.800 nhân khẩu, xưa nay dựa vào nghề đánh bắt hải sản làm kế sinh nhai. Hơn 10 năm qua, nhờ nghề nuôi tôm hùm lồng mà không ít người trở nên khá giả. Còn làm du lịch thì chỉ mới khởi động vài năm gần đây, xuất phát từ sự “phát hiện” của dân phượt, sau đó được lan truyền trên mạng, khiến du khách tấp nập tìm đến. Bà Đào Thị Hồng, 46 tuổi, chủ nhà nghỉ Hồng Nhàn mà tôi đang lưu trú là một trong những người ăn nên làm ra nhờ du lịch ở đây khi mở nhà nghỉ này trong hẻm nhỏ gồm 9 phòng, rồi lần lượt dựng thêm nhà hàng nổi và đầu năm nay mới đưa vào hoạt động khách sạn mới xây 4 tầng trước mặt bến tàu với mức đầu tư 11 tỷ đồng. Ông Huỳnh Văn Lưu cho biết, hiện nay, cả thôn đã có khoảng một phần ba số hộ tham gia kinh doanh dịch vụ du lịch. Nhưng chính sự tự phát, mạnh ai nấy làm du lịch đã phá vỡ sự thanh bình của đảo.

Và những “vết xước”

Công ty Cổ phần Thành Trung - Ninh Thuận đang triển khai một dự án du lịch nghỉ dưỡng sinh thái tại bãi Kinh, xã Vĩnh Hải, huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận. Trớ trêu thay, con đường ngắn nhất ra đảo Bình Hưng phải băng qua khu du lịch này để đến điểm xuất phát bằng tàu. Chính vì vậy, chủ đầu tư đã không ngần ngại tận dụng “yếu điểm” nói trên để thu tiền du khách qua Bình Hưng bằng vé vào cổng, mỗi lượt 20.000 đồng. Chuyện này không chỉ làm du khách bức xúc, mà người dân đảo Bình Hưng phải cay đắng chấp nhận, mang tiếng xấu là du khách qua đảo Bình Hưng bị thu tiền vé.

 

Một ngư dân đang chuẩn bị lồng nuôi tôm hùm, sau lưng là vô số vỏ lon bia, nước giải khát do du khách để lại

Trên đảo có dịch vụ chở du khách tham quan bằng xe điện. Điểm đến duy nhất là ngọn hải đăng Hòn Chút nằm trên đỉnh đảo, trực thuộc quản lý của Công ty Bảo đảm an toàn hàng hải Nam Trung Bộ. Điều khá lạ là trong khuôn viên của trạm hải đăng, đập vào mắt của du khách là bảng thông báo: “Khách vào tham quan chụp hình 10.000 đồng/lượt”, kèm với dòng chú thích bên dưới: “để phục vụ vệ sinh môi trường”. Khi tôi đến, một nhân viên của trạm đang mặc áo thun, quần cộc chạy ra chặn đường thu tiền vào tham quan. Tôi hỏi: “Anh có vé hay giấy thu tiền không?”. Người này trả lời: “Chỉ là phí để vệ sinh môi trường, nên không có vé đâu”!?. Thắc mắc này xin dành cho chính quyền địa phương trả lời và xử lý.

Tôi ra nhà hàng bè nổi có tên “Hải Đảo” để mục sở thị một trong những “điểm nhấn” đón khách của Bình Hưng với hàng chục nhà bè như thế, đặt rải rác trên biển. Hải sản tươi sống vẫn bơi lội trong những khoang lộ diện tại một góc bè để thực khách tham quan và lựa chọn. Ở đây, một vài loại hải sản có giá rẻ hơn nhiều so với ở Nha Trang; nhất là tôm hùm, lúc “lên bàn” chỉ từ 1,2 - 1,8 triệu đồng/kg tùy loại. Tuy nhiên, khi vào nhà vệ sinh trên bè, tôi phát hiện bồn tiểu không có hệ thống xả nước. Hỏi chuyện, chị làm bếp tiết lộ: nước tiểu, nước thải trong quá trình chế biến thức ăn xả thẳng xuống biển, chỉ khi hết khách trong ngày, nhân viên mới dọn vệ sinh; bè nào cũng thế cả. Chính vì điều này mà môi trường trên đảo đã có dấu hiệu ô nhiễm. Rác thải hàng ngày gia tăng theo lượng khách, có ngày lên đến hàng nghìn lượt. Mỗi ngày rác được gom và đưa lên bãi chứa nằm ở một góc khuất lưng chừng đảo, biện pháp duy nhất là thỉnh thoảng đốt đi. Rồi rác thải từ các nhà hàng nổi, của những du khách vô tâm trên bờ không kiểm soát hết, khiến vài nơi dậy mùi xú uế, hoặc trôi lềnh bềnh trên mặt biển khiến nước không còn trong xanh như ngọc, ít nhiều ảnh hưởng đến việc nuôi tôm hùm. Điều này khá quan trọng, khi mà nghề nuôi tôm hùm vẫn là mũi nhọn của địa phương, nằm trong kế hoạch phát triển lâu dài, bền vững. Ông Huỳnh Văn Lưu cho biết, cả xã Cam Bình có khoảng 4.000 lồng tôm, bên đảo Bình Ba nhiều hơn phân nửa, bên Bình Hưng có nhiều hộ thu lãi vài ba tỷ đồng/năm, còn bình thường cũng dư dả năm bảy chục đến vài trăm triệu đồng mỗi hộ.

Dù lưu lại Bình Hưng không nhiều, nhưng tôi cũng tận mắt chứng kiến những bất cập trong cách làm du lịch của dân đảo lúc chập chững vào nghề. Tình trạng không có bảng giá, tự nâng giá phòng vào những ngày cao điểm dịp cuối tuần, khiến giá phòng nghỉ bình dân ở đây ngang với cả khách sạn 2 sao ở TP. Nha Trang. Hay chuyện du khách lên tàu không thèm mặc áo phao cứu sinh diễn ra thường xuyên mà không ai kiểm soát, kiểm tra…

Bà Phan Thanh Trúc - Phó Giám đốc Sở Du lịch cho biết: “Chúng tôi thực sự rất ái ngại trước những diễn biến của hoạt động du lịch tự phát. Du khách cứ tự thuê phương tiện để đi đến những điểm mới, rồi lại truyền qua mạng xã hội tạo nên những cơn sốt”. Còn theo quan điểm chỉ đạo của UBND tỉnh, không thể cấm hoạt động du lịch tự phát, nhưng nơi nào có sự tăng trưởng nóng và nằm ngoài quy hoạch du lịch của tỉnh thì các ngành, các địa phương theo chức năng, nhiệm vụ của mình tiến hành kiểm tra, chấn chỉnh, xử lý. Việc trở nên nghiêm trọng đối với Bình Hưng là gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định số 44/2015 ngày 22-9-2015, ban hành Quy chế bảo đảm an ninh, an toàn Căn cứ Quân sự Cam Ranh. Trong đó tại mục 4 điều 37 quy định: “Riêng khu vực Mũi Hời, đảo Bình Ba, Hòn Chút không được tiến hành, phát triển các loại hình du lịch”.

Tên gọi Bình Hưng chắc hẳn mang ý nghĩa bình yên và hưng thịnh. Tôi rời khỏi đảo khi trời đang chuyển mưa vì ảnh hưởng áp thấp nhiệt đới. Nhìn từ bên đây bờ, Bình Hưng mờ đi hẳn.

Tiên Minh